THỦ ĐỨC NGÀY XƯA!

thanh huyen Thu Sep 15, 2011 5:34 am

Thủ Đức 1955.

Một Chút Lịch Sử Và Địa Lý

Cũng như mọi vùng đất khác ở Miền Nam, vùng Thủ Đức đã trãi qua nhiều đổi thay về lãnh thổ và hành chánh trong mấy thế kỷ vừa qua.
Năm Mậu Dần (1698), Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh được Chúa Minh Vương Nguyễn Phúc Chu (1675-1725, tức Quốc Chúa) cử vào "kinh lược đất Chân Lạp, chia đất Đông Phố thành hai huyện: lấy xứ ĐồngNai làm huyện Phước Long, dựng dinh Trấn Biên (Biên Hòa), lấy xứ Sài Côn làm huyện Tân Bình, dựng dinh Phiên Trấn (Gia Định)" (1) .
Năm 1808, vua Gia Long đổi dinh Trấn Biên thành trấn Biên Hòa, huyện Phước Long được nâng lên thành phủ gồm 4 huyện là Bình An, Phước Chánh, Long Thành và Phước An.
Năm 1832, vua Minh Mạng đổi trấn Biên Hòa thành tỉnh Biên Hòa.
Năm 1837, vua cho lập thêm phủ Phước Tuy và 2 huyện Ngãi An và Long Khánh. Huyện Ngãi An gồm 4 tổng An Thổ, An Thủy, An Di và An Bình chính là vùng Thủ Đức ngày nay. Trong thờI Pháp thuộc, huyện Ngãi An (Thủ Đức) được cho chuyển sang thuộc tỉnh Gia Định. Trong thời Cộng Hòa (1955-75) quận Thủ Đức vẫn tiếp tục là một quận của tỉnh Gia Định. Sau ngày 30-04-1975, quận Thủ Đức đổi thành huyện Thủ Đức và thuộc Thành phố Hồ Chí Minh.
Trước năm 1975, quận Thủ Đức có diện tích vào khoảng 200 km2 và gồm có tất cả 15 xã với một dân số là 184.989 người. 15 xã là các xã sau đây (2):
• Long Thạnh Mỹ
• Long Bình
• Phú Hữu
• Thạnh Mỹ Lợi
• Bình Trưng
• Linh Xuân
• An Phú
• Phước Long
• Tam Bình
• Linh Đông
• Hiệp Bình
• Long Trường
• Long Phước
• Tăng Nhơn Phú
• Phước Bình
Sau năm 1975, có một số thay đổI về hành chánh và lãnh thổ của huyện Thủ Đức.
Theo quyển Danh Mục Các Đơn Vị Hành Chánh Việt Nam của Tổng Cục Thống Kê xuất bản năm 1993, huyện Thủ Đức, thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, gồm 1 thị trấn và 20 xã như sau (3):
• Thị trấn Thủ Đức
• Xã Linh Đông
• Xã Hiệp Bình Chánh
• Xã Hiệp Bình Phước
• Xã Linh Xuân
• Xã Linh Trung
• Xã Tam Phú
• Xã Tam Bình
• Xã Phước Long
• Xã Phước Bình
• Xã Tân Phú
• Xã Hiệp Phú
• Xã Tăng Nhơn Phú
• Xã Long Thạnh Mỹ
• Xã Long Bình
• Xã Long Phước
• Xã An Phú
• Xã Bình Trưng
• Xã Phú Hữu
• Xã Long Trường
• Xã Thạnh Mỹ Lợi
Theo Nghị Định số 3-CP do Thủ Tướng Võ Văn Kiệt ký ngày 06-03-1997 (4), lãnh thổ của huyện Thủ Đức được chia thành 3 quận: quận Thủ Đức, quận 2 và quận 9.
Quận Thủ Đức chỉ còn bao gồm Thị trấn Thủ Đức, các xã Linh Đông, Linh Xuân, Linh Trung, Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước, Tam Bình, và một phần của các xã Phước Long, Tân Phú và Hiệp Phú.
Quận 2 bao gồm các xã An Phú, Bình Trưng và Thạnh Mỹ Lợi (thêm các xã An Khánh và Thủ Thiêm).
Quận 9 bao gồm các xã Phước Bình, Tăng Nhơn Phú, Long Thạnh Mỹ, Long Bình, Long Phước, Phú Hữu, Long Trường, và một phần của các xã Phước Long, Tân Phú và Hiệp Phú. VớI sự thay đổI mới nhứt nầy, danh xưng của vùng Thủ Đức được đổi trở lại là Quận và các xã được đổi lại gọi là Phường.
Quận Thủ Đức mớI nầy gồm 12 phường vớI tổng số diện tích là 4.726 Ha và với một dân số tổng cộng là 151.818 nhân khẩu, chia ra như sau:
Tên Phường Diện tích (Ha) Nhân khẩu
Linh Đông 295 19.206
Hiệp Bình Chánh 626 16.508
Hiệp Bình Phước 766 12.254
Tam Phú 298 12.926
Linh Xuân 382 13.666
Linh Chiểu 130 11.576
Trường Thọ 409 20.161
Bình Chiểu 549 12.288
Linh Tây 141 11.838
3
Bình Thọ 108 10.906
Tam Bình 341 7.831
Linh Trung 681 14.134
_________ ___________
Tổng cộng: 4.726 Ha 151.818 dân
Theo bản đồ mới nhất của T.P. Hồ Chí Minh do Nhà Xuất Bản Trẻ xuất bản năm 2000, Quận Thủ Đức phía Bắc giáp với Huyện Thuận An của Tỉnh Bình Dương, phía Đông giáp với Quận 9, phía Nam với Quận Bình Thạnh, và phía Tây giáp với Quận 12 và Quận Gò Vấp của T.P. Hồ Chí Minh. Con sông Sài Gòn là ranh giới của Quận Thủ Đức về phía Nam và Tây Nam. Xa lộ Biên Hòa là ranh giới về phía Đông giữa Quận Thủ Đức và Quận 9.

Lâm Vĩnh Thế

thanh huyen Thu Sep 15, 2011 5:37 am

Ngã Năm Chợ Thủ Đức 1968

Do vị trí tiếp cận với Sài Gòn, Thủ Đức, ngay trong thời Pháp thuộc, đã từng là một vùng nữa chợ nữa quê. Từ Sài Gòn đi lên Thủ Đức, khi tôi còn nhỏ, trong thập niên 40 và 50, chỉ có một lối duy nhứt là theo Quốc Lộ 1 qua Cầu Bông (Đa Kao), vào Bà Chiểu, qua Ngả Tư Bình Hòa và Ngả Năm Bình Hòa, qua Cầu Băng Ky, Cầu Bình Lợi, Cầu Gò Dưa, và sau cùng là Cầu Ngang để vào Chợ Thủ Đức. Sang thập niên 60, thì có thêm một lối nữa là đi bằng Xa lộ Biên Hòa, qua khỏi nhà máy Xi Măng Hà Tiên, khu vực Làng Đại Học rồi rẽ trái tại Ngả tư Xa lộ để vào Chợ Thủ Đức (nếu rẻ phải thì vào Chợ Nhỏ và Trường Bộ Binh Thủ Đức). Bây giờ thì có thêm một lối đi nữa là theo đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (tức là đường Hồng Thập Tự trước 1975), qua Ngả tư Hàng Xanh, theo Quốc lộ 13, qua Cầu Bình Triệu, đến Ngả tư Bình Triệu thì rẽ phải để đi về hướng Cầu Gò Dưa.

Tính cách nữa chợ nữa quê nầy của vùng Thủ Đức thể hiện qua nhiều phương diện.
Giữa Cầu Gò Dưa và Chợ Thủ Đức ta có thể trông thấy nhiều cánh đồng lúa, nhiều khu vườn cây ăn trái với những ngôi nhà tranh vách đất, nhưng xuống khỏi dốc Cầu Ngang thì đã vào Thị trấn Thủ Đức vớI phố xá san sát hai bên Chợ Thủ Đức. Tính cách nữa chợ nữa quê nầy càng thấy rõ hơn qua mặt kinh tế. Thủ Đức có những cánh đồng lúa, những khu vườn cây ăn trái, những vườn cao su, nhưng cũng có những nhà máy kỹ nghệ thuộc loại lớn nhất trong nước (thời V.N.C.H.) như Nhà máy Xi Măng Hà Tiên, Nhà máy dệt VIMYTEX, Nhà máy làm sửa hộp Foremost, Nhà máy nước Đồng Nai, Nhà máy nhiệt điện Thủ Đức, Nhà máy kim khi VIKIMCO, Nhà máy sản xuất tôle VINATON, vv...

Một khía cạnh nữa là sự kiện từ lâu vùng Thủ Đức đã là "sân sau" của người Sài Gòn. Trong thời Pháp thuộc, Thủ Đức đã là một khu ăn chơi nổI tiếng qua câu nói "Chợ Thủ Đức năm canh thức đủ" (xin lưu ý về cách chơi chữ, nói lái, trong câu nói). Tài tử giai nhân Sài Gòn thời "thái bình" (từ ngữ của thế hệ cha ông chúng ta để mô tả giai đoạn cực thịnh của thực dân Pháp), sau một chầu hát bội hay "ca ra bộ" ở Sài Gòn, có thể đi "xe kiếng" hay "xe song mã" lên Thủ Đức nhậu nhẹt và ăn nem (lúc bấy giờ nem Thủ Đức là nổi tiếng nhất Nam Kỳ; sang thời Cộng Hòa thì nem Thủ Đức đã xuống dốc nhiều và nhường địa vị lại cho nem Lái Thiêu) cho đến sáng mới trở về Sài Gòn, và vì thế mớI tạo ra câu nói kể trên. Người ta cũng rủ nhau đi tắm suối Xuân Trường, một con suối nhỏ ở khoảng giữa Thủ Đức và Dỉ An. Thi sĩ Tản Đá, sau khi đã trở lại đất Bắc, vẩn còn bâng khuâng tưởng nhớ đến nem Thủ Đức và suối Xuân Trường qua câu thơ:
Thủ Đức, Xuân Trường, khách vắng đông?
Trong thời Cộng Hòa thì dân Sài Gòn vẩn tiếp tục truyền thống nầy. MổI cuối tuần, nếu không đi chơi xa như Vũng Tàu, Long Hải để tắm biển, hay không lên Lái Thiêu, Bình Dương hái và mua trái cây, thì ngườI ta lên Thủ Đức tắm "piscine". Hồ bơi Hoàn Cung, ngó ngang qua quán Con Gà Quay, đã một thờI làm ăn phát đạt. Về sau thì lại có thêm một hồ bơi nữa là Ngọc Thủy. Chính vì sự hiện diện của các hồ bơi nầy mà suối Xuân Trường đã dần dà bị rơi vào quên lảng. Khoảng cuối thập niên 60 và đầu thập niên 70 thì Thủ Đức lại có thêm một trung tâm giải trí lớn nữa là khu Đường Sơn,Quán bên phía Xa lộ Đại Hàn với sân trượt (patin) nổi tiếng và thu hút rất đông dân Sài Gòn vào mổi cuối tuần.

Lâm Vĩnh Thế

thanh huyen Thu Sep 15, 2011 5:43 am

Dốc cầu Gò Dưa 1968

THỦ ĐỨC NGÀY XƯA! Nhamayximanghatien

Nhà Máy Xi Măng Hà Tiên-Thủ Đức-1968

THỦ ĐỨC NGÀY XƯA! BenhongchoThuDuc69

Bên hông chợ Thủ Đức đi về hướng Bình Triệu - 1968-Chú ý cột đèn sắt thứ hai là bến xe Giồng Ông Tố-Cát Lái

THỦ ĐỨC NGÀY XƯA! ThuDuc69-duonglendocConGaQuay

THỦ ĐỨC NGÀY XƯA! ThuDuc69-duonglendocConGaQuay

Dốc Con gà Quay-đường đi lên Biên Hoà -Bạn có thể thấy tấm bảng Trường Nữ Tiểu Học Cộng Đồng -Thủ Đức.Kế bên là một khoảng trống về sau nơi đây là chùa Ông-trường tiểu học Đại Thành của người Hoa

THỦ ĐỨC NGÀY XƯA! Gathuduc